महाभारतको बारेमा केही चर्चा गरौ

महाभारत’ एक महान लेखक महर्षि वेदव्यासको सबैभन्दा ठूलो रचना हो।  यसमा सम्पूर्ण मानव जीवनको सार समावेश छ।  यस ग्रन्थले मानव जीवनलाई पूर्णरूपमा धर्मको अभ्यास गरी ईश्वरको वास्तविक स्वरूपतर्फ डोर्‍याउने छ ।  यो रचना पढेपछि पाठकको मन छुन्छ ।  कहिले खुशीको असीम छालमा बग्छ त कहिले निराशाको दयाले उसलाई हल्लाउछ।

महाभारत’ मा एक ठाउँमा लेखिएको छ– ‘हे महान भारत श्रेष्ठ  (अर्जुन) !  धर्म, अर्थ, काम र मोक्षको सन्दर्भमा यस ग्रन्थमा जे छ, त्यो अन्य पुस्तकमा पनि पाइन्छ, तर यस पुस्तकमा जे छ, त्यो अरू कतै पाइँदैन।

यस ग्रन्थमा वर्णित विशाल सनातन संस्कृति, धर्म, अर्थ, काम र मोक्षका विषयहरू र यस पुस्तकका केही पात्रहरू विशेष गरी भगवान कृष्ण, पितामह भीष्म, आचार्य द्रोण, कौरव, पाण्डव, कुन्ती,द्रौपदि ,गान्धारी आदिले यस काव्यको महिमा बढाएका छन

श्रीमद भागवत गीता' जस्तो महान् कृति यस पुस्तक 'महाभारत'को अंश हो।  जसमा जीवन र संसारसँगको ईश्वरको पहिचान स्पष्ट रूपमा देखाइएको छ।  यो भाग ईश्वर तर्फ लैजाने मानव जीवनको सम्पूर्ण यात्राको लागि पक्का मार्ग हो।  यस ग्रन्थमा श्रीकृष्णद्वारा प्रतिपादित धर्म जताततै देखिन्छ।  कृष्णको भनाइ अनुसार नमिलेको कुरा अधर्म हो र त्यसलाई त्याग्नु पर्छ, तर यस पुस्तकमा देखिएका साना-ठूला पात्रहरू पनि साधारण मानवीय अनुभवसँग जोडिएका छन्।

महर्षि व्यासले यस ग्रन्थमा आफ्ना विचारहरूद्वारा मानव जीवनको सम्पूर्ण सार व्यक्त गरेका छन्।  यो संस्कृत श्लोकमा रचिएको एक विशाल महाकाव्य हो।  यसलाई श्री गणेशजीले आफैले लेखेको बताइन्छ ।  "महर्षि व्यास महामुनि पराशरका प्रतिष्ठित पुत्र थिए।  सत्यवतीको गर्भबाट उनको जन्म भएको थियो ।  महाभारतको कथा लेख्नका लागि उनले श्री गणेशलाई प्रार्थना गरे।  श्री गणेशजीले उनको अनुरोध स्वीकार गरे, तर एक शर्त राखे कि उनले लेख्न सुरु गरेपछि मात्र लेख्ने र उनको लेखन बन्द हुनु हुँदैन।  लेख्दा रोकियो भने कलम पनि तल राख्छन्, फेरि लेख्दैनन् ।

गणेशजीको शर्त कठिन थियो, तर व्यासजीले स्वीकार गर्नुभयो र यो महाग्रन्थको रचना सम्भव भयो।  महर्षि व्यासको यो कृतिमा रहेको कृति र अर्थको गहिराइलाई यसरी प्रस्तुत गर्न सम्भव छैन, तर पनि किशोरावस्थाका बालबालिकालाई ध्यानमा राखी सरल भाषामा संक्षिप्त रूपमा बुझाउने कोसिस गरिएको छ ।

महाभारत’ एउटा यस्तो ग्रन्थ हो, जसले हामीलाई अधर्मको बाटोमा हिँड्नबाट रोकेर सत्यको मार्गमा लैजान्छ र ईर्ष्या, क्रोध र घृणाले जीवनमा कहिल्यै सफलता प्राप्त गर्न सक्दैन भनी बताउँछ।  एउटा सानो नराम्रो बानी वा लतले पनि धर्ममा आधारित व्यक्तिलाई हराउन सक्छ।